Vattenfall komt met een warmtepomp op de markt die ook geplaatst kan worden in oudere, minder goed geïsoleerde woningen. Doordat deze pomp water levert van hogere temperatuur, kunnen bestaande radiatoren blijven hangen en hoeft er niet eerst fors te worden geïnvesteerd in vloer- of muurverwarming en vergaande isolatie van de woning, aldus het energiebedrijf. Vattenfall denkt dat deze oplossing kan helpen om potentieel 2,8 miljoen woningen van het gas te halen, die anders lastig te verduurzamen zijn.

Warmtepomp

Waar een ‘gewone’ warmtepomp water levert van een graad of 45, kan de warmtepomp die Vattenfall heeft ontwikkeld met installatiebedrijf Feenstra het water opstoken tot 80 graden Celsius. Net zo warm als de oude cv-ketel op gas. Hierdoor kunnen bestaande radiatoren blijven hangen.

Lagere kosten

Dat is gunstig, omdat het de kosten van de overstap van gas naar elektrisch verwarmen verlaagt. Nu gaat het namelijk vaak zo: de bestaande cv-ketel gaat stuk, de eigenaar informeert naar een warmtepomp, schrikt zich een ongeluk en koopt een nieuwe ketel, die weer vijftien jaar meegaat en verdere verduurzaming van de woning diep het volgend decennium in duwt.

Douchen

Wat dit deel van de Nederlandse huizenmarkt nodig heeft, bedacht Wouter Wolfswinkel van Vattenfall, is een warmtepomp die meer lijkt op een cv-ketel. Een die heet water levert waarmee ook gedoucht kan worden.

Aan het knutselen

Samen met collega Ramon de Graaff van Feenstra (een dochter van Vattenfall) sloeg Wolfswinkel drie jaar geleden aan het knutselen. Heel ouderwets, met leidingen en pijpjes en losse componenten, bouwden de mannen een hogetemperatuurwarmtepomp. Intussen groeide het wensenlijstje. Want ‘hun’ apparaat moest niet alleen snel véél warm water kunnen leveren (ook om mee te kunnen douchen), hij moest ook passen op de plek waar nu de ketel hangt, niet vreselijk veel duurder zijn dan een gewone warmtepomp en snel te plaatsen. Na drie jaar ontwikkeltijd konden begin vorig jaar twintig eerste apparaten op proef worden geplaatst in huizen in Heemskerk.

Geen kleintje

Echt een kleintje is het niet geworden, erkent Wolfswinkel. Alleen de warmtebuffer is al 230 liter en dan zit daar ook nog eens een omhulsel omheen van centimeters dik isolatiemateriaal om elk beetje warmte binnen te houden. Maar met een beetje passen en meten kan deze pomp volgens hem in de meeste woningen worden geplaatst. Dat de nieuwe pomp in één klap een enorme stoot heet water kan leveren zonder zoveel elektriciteit te vragen dat de hele buurt in het donker komt te zitten, is te danken aan de zogenoemde stratificatiebuffer. Daarin wordt het water in afzonderlijke laagjes bewaard, elk met hun eigen temperatuur. Onderin koel, wat nodig is om de warmtepomp optimaal te laten werken. Naar boven wordt het water steeds heter.
Komt de bewoner op een koude avond thuis en zet hij zijn verwarming aan, dan wordt het hete water in de radiatoren gepompt en is het huis snel warm. Periodes waarin geen warmte wordt gevraagd, worden gebruikt om de warmtebuffer rustig op temperatuur te brengen. Daardoor is het gemiddelde vermogen 3 tot 6 kilowatt, terwijl het apparaat in staat is 11 kilowatt te leveren.

Warmtebatterij

In feite is het vat een warmtebatterij voor groene stroom, zegt Wolfswinkel. Overdag – als de zon schijnt – wordt het vat met warmte geladen, bijvoorbeeld afkomstig van eigen zonnepanelen. Deze pomp verbruikt wel meer energie dan een conventionele warmtepomp, ongeveer 20 tot 30 procent. Maar het systeem is volgens Vattenfall drie keer energie-efficiënter dan een reguliere ketel, zodat de totale energierekening niet hoger zal uitvallen, belooft het energiebedrijf op basis van de proef.

Jos de Leeuw, projectcoördinator klimaatinstallaties in gebouwen bij kennisinstituut Isso, is benieuwd naar de prestaties van het apparaat. Tot nu toe was deze oplossing voor de meeste woningen volgens hem te kostbaar. En het rendement te laag. ‘Maar de ontwikkelingen staan niet stil.’ Potentiële kopers moeten nog wel even geduld hebben; eind volgend jaar moeten de eerste exemplaren van de productielijn rollen.

Dankzij de proef weet Vattenfall nu ook zeker dat de warmtepomp het doet bij extreme kou: afgelopen winter, toen Nederland eindelijk weer eens massaal de schaatsen kon onderbinden, kwamen er geen klachten van bewoners die hun woning niet warm kregen.

Bron:
Bard van de Weijer
Volkskrant